راه رفتن در خواب: سومنامبولیسم چیست؟
راه رفتن در خواب، که با نام علمی «سرگردانی شبانه» (somnambulism) نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که فرد در آن حالت خواب، بلند شده و راه می‌رود. این مشکل در کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است و معمولا کودکان تا سنین نوجوانی از آن رها می‌شوند.
ما در این مقاله علت راه رفتن در خواب وراه های درمان آن را بطور کامل توضیح خواهیم داد. راه رفتن در خوابی که به ندرت اتفاق می‌افتد، معمولا مشکلی جدی نیست و نیازی به درمان ندارد و علت راه رفتن در خواب به عوامل زیادی بستگی دارد. اما اگر راه رفتن در خواب به دفعات زیاد اتفاق بیفتد، ممکن است نشان دهنده یک اختلال خواب باشد.
علت راه رفتن در خواب در بزرگسالان بیشتر با سایر اختلالات خواب اشتباه گرفته می شود یا بخشی از آنهاست. همچنین برخی شرایط پزشکی نیز می توانند باعث راه رفتن در خواب شوند.
اگر شخصی در خانه شما دچار راه رفتن در خواب است، مهم است اقداماتی برای جلوگیری از آسیب رسیدن به او در هنگام راه رفتن در خواب انجام دهید و علت راه رفتن در خواب او را باید بررسی کنید.
علائم راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب معمولا در اوایل شب، اغلب 1 تا 2 ساعت پس از به خواب رفتن، اتفاق می افتد. احتمال اینکه در طول چرت زدن اتفاق بیفتد کم است، اما غیرممکن نیست. یک دوره راه رفتن در خواب می تواند به ندرت یا به دفعات زیاد اتفاق بیفتد. یک دوره به طور کلی چند دقیقه طول می کشد، اما می تواند طولانی تر هم باشد.
افرادی که در خواب راه میروند ممکن است:
از رختخواب بلند شده و راه بروند.
در رختخواب بنشینند و چشمان خود را باز کنند.
حالت گیج و مبهوت داشته باشند.
به دیگران پاسخ ندهند یا صحبت نکنند.
به سختی بیدار شوند.
بعد از بیدار شدن برای مدت کوتاهی گیج شوند.
صبح به خاطر نیاورند که راه در خواب رفته اند.
به دلیل اختلال در خواب، در طول روز در انجام فعالیت های خود دچار مشکل شوند.
همچنین دچار حملات شبانه شوند که باعث جیغ زدن و تکان دادن دست و پا می شود.
گاهی اوقات، افرادی که راه در خواب می روند:
کارهای روتین مانند لباس پوشیدن، صحبت کردن یا غذا خوردن انجام دهند.
از خانه بیرون بروند.
ماشین رانندگی کنند.
در رفتارهای غیرعادی مانند ادرار کردن در کمد میکنند. علت تکرر ادرار در شب چیست؟
بدون اینکه متوجه باشند در فعالیت های جنسی شرکت کنند.
مصدوم شوند، مثلا از پله ها پایین بیفتند یا از پنجره بیرون بپرند.
پس از بیدار شدن به طور موقت گیج شوند یا در هنگام راه رفتن در خواب برای مدت کوتاهی پرخاشگر شوند.
برای مشکل راه رفتن در خواب چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
بروز گاه و بی گاه راه رفتن در خواب معمولا نگران کننده نیست و معمولا به خودی خود برطرف می شود. شما به سادگی می توانید در معاینات فیزیکی یا معاینات بهداشتی کودک به موضوع راه رفتن در خواب اشاره کنید. برای بهترین دکتر درمان خروپف کلیک کنید.
در صورت بروز حملات راه رفتن در خواب به پزشک مراجعه کنید که:
بیش از 1 تا 2 بار در هفته یا چند بار در شب.
منجر به رفتارهای خطرناک یا آسیب به فردی که راه می رود یا دیگران شود.
خواب اعضای خانه یا فردی که راه می رود را مختل کند.
باعث خستگی شدید در طول روز یا ایجاد مشکل در فعالیت های روزانه مانند مدرسه یا محل کار شود.
در دوران نوجوانی فرزندتان ادامه یابد یا برای اولین بار در بزرگسالی شروع شود.
علت راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب به عنوان یک پاراسومنی (parasomnia) طبقه بندی می شود، یعنی رفتاری ناخوشایند یا رویدادی که در هنگام خواب رخ می دهد. راه رفتن در خواب یک اختلال برانگیختگی (arousal) است. این بدان معنی است که در مرحله N3 خواب (N3 sleep)، عمیق ترین مرحله خواب غیر سریع چشم (NREM) رخ می دهد. اختلال NREM دیگر، حملات خواب (sleep terrors) است که می تواند همراه با راه رفتن در خواب رخ دهد. برای درمان خواب پریشی کلیک کنید.
عوامل زیادی می توانند منجر به راه رفتن در خواب شوند، از جمله:
کمبود خواب: خواب ناکافی می تواند باعث شود مغز به طور کامل خاموش نشود و منجر به راه رفتن در خواب شود.
استرس: استرس می تواند بر چرخه خواب تأثیر بگذارد و احتمال راه رفتن در خواب را افزایش دهد.
تب: تب می تواند باعث برهم خوردن خواب و در نتیجه راه رفتن در خواب شود.
اختلالات برنامه خواب، مسافرت یا قطع شدن خواب: تغییر در برنامه خواب، یا هر چیزی که خواب را مختل کند، می تواند باعث راه رفتن در خواب شود.
گاهی اوقات شرایط زمینه ای که بر خواب تأثیر می گذارند می توانند باعث راه رفتن در خواب شوند، مانند:
اختلالات تنفسی در خواب: گروهی از اختلالات که با الگوهای غیرمعمول تنفس در طول خواب، مانند آپنه خواب انسدادی، مشخص می شوند. در آپنه خواب، راه های هوایی فوقانی برای مدت کوتاهی مسدود می شوند که باعث می شود فرد از خواب بپرد و ممکن است در همان حالت به راه رفتن در خواب متوسل شود.
مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند داروهای خواب آور، آرامبخش ها یا برخی داروهای مورد استفاده برای مشکلات سلامت روان، می توانند عوارض جانبی مانند راه رفتن در خواب داشته باشند.
مصرف مواد مخدر: مصرف الکل یا مواد مخدر دیگر می تواند بر خواب تأثیر بگذارد و احتمال راه رفتن در خواب را افزایش دهد.
سندرم پای بی قرار: این عارضه باعث ایجاد احساس ناخوشایند در پاها می شود که فرد تمایل به حرکت دادن آنها پیدا می کند. این حرکت دادن پاها در شب می تواند منجر به راه رفتن در خواب شود.
بیماری ریفلاکس معده به مری: سوزش سر دل ناشی از رفلاکس معده به مری می تواند خواب را مختل کند و در نتیجه منجر به راه رفتن در خواب شود.
عوامل خطر راه رفتن در خواب
عواملی که ممکن است خطر راه رفتن در خواب را افزایش دهند عبارتند از:
سابقه خانوادگی (Genetics): به نظر می رسد راه رفتن در خواب در خانواده ها ارثی است. اگر یکی از والدین سابقه راه رفتن در خواب داشته باشد، احتمال ابتلا به آن بیشتر است و اگر هر دو والد سابقه این اختلال خواب را داشته باشند، این احتمال به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. برای احساس خفگی در خواب کلیک کنید.
سن (Age): راه رفتن در خواب در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع تر است. زمانی که راه رفتن در خواب در بزرگسالان شروع می شود، به احتمال زیاد با سایر شرایط زمینه ای مرتبط است.
عوارض راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب به خودی خود لزوماً نگران کننده نیست، اما افرادی که راه در خواب می روند ممکن است:
مصدوم شوند: به خصوص اگر در هنگام راه رفتن در خواب به نزدیکی مبلمان یا راه پله بروند، به بیرون از خانه بروند، رانندگی کنند یا چیزی بخورند که در حالت خواب نباید خورده شود.
اختلال طولانی مدت در خواب داشته باشند: این اختلال در خواب می تواند منجر به خستگی شدید در طول روز و مشکلات احتمالی در مدرسه یا رفتار شود.
از کارهای خود در حالت خوابwalking بسیار خجالت بکشند.
خواب دیگران را مختل کنند.
در موارد نادر، افرادی که راه در خواب می روند ممکن است به فرد دیگری که در نزدیکی آنهاست آسیب برسانند.
تشخیص راه رفتن در خواب
برای تشخیص راه رفتن در خواب، پزشک یا متخصص سلامت روان سابقه پزشکی و علائم شما را بررسی می کند. ارزیابی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
معاینه فیزیکی: پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است برای شناسایی هر گونه شرایطی که ممکن است با راه رفتن در خواب اشتباه گرفته شود، مانند تشنج های شبانه، سایر اختلالات خواب یا حملات پانیک، معاینه فیزیکی انجام دهد.
بحث در مورد علائم شما: مگر اینکه به تنهایی زندگی کنید و از راه رفتن در خواب خود آگاه نباشید، به احتمال زیاد دیگران به شما خواهند گفت که راه در خواب می روید. اگر شریک خوابتان با شما به پزشک یا متخصص سلامت روان میاید ممکن است از او بپرسد که آیا به نظر می رسد شما راه در خواب می روید. همچنین پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است از شما و شریک خوابتان بخواهد که به پرسشنامه ای در مورد رفتارهای خوابتان پاسخ دهید. اگر سابقه خانوادگی راه رفتن در خواب دارید، به پزشک یا متخصص سلامت روان خود اطلاع دهید.
تست خواب: در برخی موارد، پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است یک مطالعه شبانه در یک کلینیک خواب را توصیه کند. این تست خواب یا پلی سومنوگرافی (polysomnography) نامیده می شود. در حین خواب، حسگرهایی که روی بدن شما قرار می گیرند، امواج مغزی، سطح اکسیژن خون، ضربان قلب و تنفس، و همچنین حرکات چشم و پا را ضبط و ردیابی می کنند. ممکن است برای مستندسازی رفتار شما در طول چرخه های خواب، از شما فیلمبرداری شود.
علت راه رفتن کودکان در خواب
ژنتیک: اگر یکی از اعضای خانواده کودک سومنامبولیسم را داشته باشد، احتمال ابتلای کودک به این اختلال بیشتر است.
کمبود خواب: خواب ناکافی یا نامنظم می‌تواند خطر سومنامبولیسم را در کودکان افزایش دهد.
استرس: استرس و اضطراب می‌تواند سومنامبولیسم را در برخی کودکان تشدید کند. برای اطلاع بیشتر از اضطراب و اختلالات خواب کلیک کنید.
بیماری‌های زمینه‌ای: برخی از بیماری‌های زمینه‌ای، مانند آپنه خواب و صرع، می‌توانند سومنامبولیسم را به عنوان علامتی از بیماری در کودکان ایجاد کنند.
درمان راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب گاه و بی گاه معمولا نیازی به درمان ندارد. در کودکان، راه رفتن در خواب معمولا تا سنین نوجوانی برطرف می شود. برای درمان سردرد صبحگاهی کلیک کنید.
اگر راه رفتن در خواب منجر به آسیب، برهم زدن آرامش اعضای خانواده یا خجالت و اختلال در خواب فردی که راه می رود، شود، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد. درمان به طور کلی بر ارتقاء ایمنی و توقف علت راه رفتن در خواب متمرکز است.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درمان هرگونه بیماری زمینه ای: اگر راه رفتن در خواب به دلیل کمبود خواب، اختلالات زمینه ای خواب یا شرایط پزشکی باشد.
تنظیم دارو: اگر تصور بر این باشد که راه رفتن در خواب به دلیل مصرف دارو باشد.
بیدار شدن های پیش بینی کننده: این شامل بیدار کردن فرد حدود 15 دقیقه قبل از زمانی است که معمولا راه می رود، سپس برای چند دقیقه قبل از اینکه دوباره به خواب رود، بیدار نگه داشتن او.
دارو: مانند بنزودیازپین ها که فعالیت سیستم عصبی را کند می کنند یا برخی از داروهای ضد افسردگی.
یادگیری خودهیپنوتیزم: از یک متخصص آموزش دیده که با پاراسومنی ها آشنا است. افرادی که در حین هیپنوتیزم پذیرای تلقین هستند، ممکن است به حالت عمیق آرامش برسند که بتواند فعالیت های ناخواسته در هنگام خواب را تغییر دهد.
درمان یا مشاوره: یک متخصص سلامت روان می تواند راه هایی برای بهبود خواب و کاهش استرس را پیشنهاد دهد و همچنین تکنیک های خودهیپنوتیزم و آرامش را آموزش دهد.
تغييرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای راه رفتن در خواب
اگر راه رفتن در خواب برای شما یا فرزندتان مشکلی ایجاد می کند، سعی کنید موارد زیر را انجام دهید:
محیط را ایمن کنید: اگر راه رفتن در خواب باعث آسیب شده است یا ممکن است بشود، اقدامات احتیاطی انجام دهید. قبل از خوابیدن همه پنجره ها و درهای خارجی را ببندید و قفل کنید. حتی ممکن است درهای داخلی را قفل کنید یا زنگ هشدار یا زنگوله روی درها نصب کنید. ورودی ها یا راه پله ها را با یک در مسدود کنید.
سیم های برق و سایر موانع را از سر راه بردارید. در صورت امکان در اتاق خواب طبقه همکف بخوابید. اجسام تیز یا شکننده را دور از دسترس قرار دهید و همه سلاح ها را قفل کنید. اگر فرزندتان راه می رود، از تخت های دو طبقه برای خوابیدن خودداری کنید.
افرادی که راه می روند را به آرامی به رختخواب هدایت کنید: لازم نیست آنها را بیدار کنید. اگرچه بیدار شدن خطرناک نیست، اما اگر گیج و در عین حال برانگیخته شوند، می تواند آزاردهنده باشد.
خواب کافی داشته باشید: خستگی زیاد می تواند منجر به راه رفتن در خواب شود. اگر به اندازه کافی نمی خوابید حداقل هفت ساعت در شب سعی کنید زودتر به رختخواب بروید یا برنامه خواب منظم تری داشته باشید. یا یک چرت کوتاه بزنید، که به خصوص برای کودکان نوپا مفید است. در صورت امکان، از سر و صدا در هنگام خواب یا هر چیز دیگری که می تواند خواب را مختل کند، خودداری کنید.
روتین آرامش بخش و منظم قبل از خواب داشته باشید: قبل از خواب فعالیت های آرام و آرامش بخش انجام دهید، مانند خواندن کتاب، حل پازل یا حمام آب گرم. مدیتیشن یا تمرینات آرامش بخش نیز ممکن است مفید باشد. اتاق خواب را برای خواب راحت و آرام کنید.
استرس را کنترل کنید: مسائلی را که باعث استرس می شوند و راه های کنترل استرس را شناسایی کنید. درباره آنچه شما را آزار می دهد صحبت کنید. یا اگر فرزندتان راه می رود و مضطرب یا استرس دارد، با او در مورد هر گونه نگرانی صحبت کنید. یک متخصص سلامت روان می تواند کمک کند.
به دنبال الگو باشید: برای چند شب، یادداشت کنید (یا از فرد دیگری در خانه بخواهید یادداشت کند) که چند دقیقه پس از خوابیدن، دوره ای از راه رفتن در خواب رخ می دهد. اگر زمان بندی نسبتاً ثابت باشد، این اطلاعات می تواند به برنامه ریزی برای بیدار شدن های پیش بینی کننده کمک کند.
از الکل دوری کنید: نوشیدن الکل می تواند در داشتن خواب شبانه خوب اختلال ایجاد کند و ممکن است باعث راه رفتن در خواب شود.
برای بهترین کلینیک تست خواب در تهران کلیک کنید.
